Türkçe karakterde Alan adı. Türkçe domain alınabilir mi ?

Paylaş.

Merhabalar, Son 5 yıldır söz edilen türkçe internet sitesi dağıtımı ve com.tr uzantılarda da yasalaşan bir konuya bende deyinmek istedim. (Bu sabah biraz çocuksu kalktım kusuruma bakmayın anlatımda biraz felsefi ve çocuksu olabilir )

Konumuz türkçe karakter içeren internet sitesi alınabilirmi ? yani türkçe alan adı (domain) alınır mı ? alınırsa çalışırmı ? çalışırsa nasıl çalışır ? sorularanı cevap vermek içerikli olacaktır.

İnternetin doğduğu arpa net ile başlıyalım.  www ile internetin dünyaya yayılması tabiki amerika kaynaklı olduğunu bilmeyenimiz yoktur işte hal böyle iken temelinde amerkian alfabesi destekli bir teknolojiden bahsediyoruz. yani programlama dillerinin tüm karakter setleri ingiliz alfabesidir. Bunun sebebi bilgisayrın icadının amerikan temelli olmasıdır. Amerkian ingiliz harfleri

http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ngilizce_alfabe

bildiğimiz gibi 26 harfden oluşmaktadır.  bilgisayarı amerikalılari cad edeceklerse ilk kendileri için icad edeceklerdir zatende öyle oldu. Ama admalar burda ihtiyaçtan büyük düşünmüşler sadece 26 karakterin yetmiceni anlamışlar hesaplamalar için rakamları ve bazı işaretleride içine alıp kafayı kırıp amerikan karkater tablosu denilen bir karakter tablo standartı yapmışlardır

ASCII = American Standard Code for Information Interchange (http://tr.wikipedia.org/wiki/Ascii)

bu tabloda rakam , harf bazı komutların işaretleri, noktamam virügl gibi işaretler ile ihtiyaç duyulabilecek hesaplamalar dahilinde nihai hali 255 karakter olarak buda ikilik sistem (bilgisayar sistemi – digital system – 1 0- doğru yanlı- elektrik var yok- )

8 bite karşılık gelir. buda 2 üzeri sekiz yani 255 tir. kısaca bilgisayarın tüm temeli bu karakterler üzerine kurulmuştur.

işte bu sebepten bizim karkaterler yoktur ve internet alan adlarındaki;

www. ile baslayan tüm isimlerin olasıkları ingiliz alfabesindeki harf ve rakamların kombinasyonundan oluşmak zorundadır.

çünkü bir şeyin icadını kim yaparsa onun kurallarınıda mucidi belirler icadın doğası gereği. günümüze kadar dünya hep bu ingiliz harfleri sömürülmüştür de diyebiliriz:)  Ama ihtiyaçlar doğrultusunda, aslında bilgisayarın diğer dünya ülkelerine gitmesi, diğer ülkelerin bilgisayarda kendi harflerini kullanabilmesi için word gibi yazı yazma ugulamalarına temeli yine ascii olmak koşılu ile farklı karakter setleri donüşüm metodolojisi kullanılarak çin ceye , japoncaya, rusçaya, türkçeye destek verilmiştir. ama bu desteği sürekli bir oranizasyon ele alarak vermeh durumundadır. yani işletim sistemi yazılım firması microsoft bir organizasyon dur ve sistemi türkiyeye satmak için tr desteğine destek vermiştir. bunuda şu standartları kurarak yapmışlardır tüm ülkelerin kendi ascii kod tablolaırnı oluşturmuşlardır. bizim ascii kodumuz 857 numaralı koddur.

http://www.ascii-codes.com/cp857.html

bu kod tablolarına bir program yazılımında bu desteği hiç bir zaman o programı yazan kişi vermediği sürece dil desteği alamayız. Hal böyle iken yaklaşık 20 yıldır programlarda ve bilgisayr dünyasında TR karakter sorunlarını temelinde amerikan ascii yüüzndne hep çektik sadece biz değil. Ruslarda çinlilerde çekti ve halada çekeceğiz görünüyor.

bilgisayrın yazılım metin ihtiyaçları ve globalleşmesi için ascii kod table türevleri yapılarka günümüze kadar dil sorunlarına çözüm getirilmiştir. ama internet isimlerinin hala ascii ile bağımlılığı bir tabu gibi birakılmıştır be bizim türk insanı internet sitesine girerken zorunlu amerikan baskısı görerek çayci.com girmek için  türkçe 29 harfi sürekli bir ingiliz harfine çevirme durumunda bırakılmıştır. 🙂  en büyük sorunlardan biride amerikan alfabesinin büyük ve küçük harfleirnin homojen olmamasıdır.

büyük yazılırken I küçük yazılırken i ile yazılması bizim türk insanımız mağdur etmiştir. Karadeniz insanında bu durum hat safaya ulaşmıştır.

Şimdi sizelere sürekli duyduğunuz asıl konumuz olan türkçe karakter internet sitesi olurmuya bakalım.

temeli ascii olanda nekadar Ş harfi ile internete giirlir. bir mühendis olarak. bu işi ilk duyduğumda yukarda bahsettiğim temeleindeki ilk icat gereksiniminden ben olmaz olsada sağlıklı olmaz yorumunu yapmıştım.  bazı girişimci türk arkadaşlarin hemen türkçe isimle yeni alan adı pazarı üreterek bu işten para kazanma amaçları olmultur ve bunuda hayata geçirmişlerdir.

Buna neden inanmamıştım dünyada bir sürü bilgisyar var türkçe veya çince isimleirn internet ismi olabilmesi demek tüm dünyadaki internet hizmeti veren bilgisayrların (serverların) alt yapıalrının değişmesi demek milyonlarca bilgisayar yazılım vs. den bahsediyorum. bu hiçte basit ve kolay bir şeydeğil bir türkün türkçe Ayşe.com alsın kız arkadaşına hava atsın diye elin amerikalısının da çokta umrundaydı 🙂  bu ihtiyacı alıp bu fırsattan bir ticari pazar doğurup fikri üretenlerle beraber nasıl şiş kebap yanmadan çözüm üretirize bakarlar baktılarda.  peki nasıl oalacak bu iş. 🙂 temele dokunmadan üstten birşeyler yapmak.

yani türkçe karakterle ayşe.com olarak yaz ama arkada yine amerikan emperyalizim ascii  olmalı yoksa herşey değişmeli bunu istemiyoz. ayşe.com nasıl ifade edecem ????

ayse.com ama bu baska bişey bu zaten mevcutta alınmışta olabilir ?????

bu karakterleri bir algoritma ile mevcut isimlerle çakışmadan da bir formulle halletmek lazım burada matematik bilgimin fonksiyon kavramı kullanılmalı 🙂 işte dünaynın kullandığı tüm alfabeyi deestekleyen harfleri yani UTF8 unicode bir şekilde ascii ye çeviren formülü  kafayı kırıp abiler yapmışlar, e ne yapıcan işin ucunda yeni bir pazar para pasta var .

olay bir nevi çevirme işlemidir. örnek verince daha net anlıyacaksınız.

www.ayşe.com  abilerin formule göre xz–aye-tza.com  karşılık geliyor  gördüğünüz gibi türkçe acii de olmayan

harfler birden fazla karkaterile manasızca belirtilmiş buna kısaca etiketleme diyebiliriz.

yani türkçe harfi ascii de birden fazla harfle belirtme. ayşe = xn--aye-tza oluyor aslında burada abile bize ayşe.com yerine xn--aye-tza.com diye bir alan adı uretip satıyorlar araya bir katmanda formulle çevirme teknolojisi üretiyorlar sonrada bunun adına IDN diyecekler

IDN  nedir ? 

IDN  kısaca utf8 deki karakterleri ascii ceviren türkçe kaarakterleri ascii karakterlerde kayıt eden bir bilgisayar teknolojisidir. aslında yöntemin adıdır. dünyadaki tüm ülkelerin kendi harfleri ile www. ile başlayan isim haklarını alabilmeleri için üretilmiş metodun adıdır bir yöntemdir dememiz daha doğru olur. veya bir ara katman. DNS dedigimi olay neydi ascii lerin dunyaca kaydedilmesiydi işte tr karkaterleri çin karakterleri arağ karkaterleri ile de DNS üretme tutma işine ama burada dikkat edielcek husuz DNS mimarisi ile tutma burası önemli IDN denir.

peki nasıl çalışır. ?

yukarıda da dediğim gibi DNS mimarisi üzeirne gelmiş bir katman olan IDN  türkçe karakterleri dnsde olmadığından normal internet mantigina göre isim çözümlemesi internete girmeden önce bilgisayarda çevrilme ihityacı vardır yani bilgisayarın ayşe.com un xn--aye-tza.com oldugunu bilmesi lazım ve dns olarakta xn--aye-tza.com araması işini bilgisayar tarafında bi şekilde halletmemiz lazım diye düşünmüştür bu admalar ve şunu yapmışlar ilk etapta herkez internete nerden giriyor sorusunu sormuşlar ??? cevap basitce browserlar firefox explorer chrome, opera vs birsürü bu aralar popüler us gelini var yandex 🙂

işte bu IDN i DNS çevirme işinide borowsercılara devretmişler.

yeni browserlar – internet tarayıcıları IDN  formulunu destekler siz tarayıcıya ayşe.com yazında arkada DNS xn--aye-tza.com arar ve sizde zaten xn--aye-tza.com  almıstınız boylelikle teknoloji çalışır hale getirilir.

desteklemeyen tarayıcıdan ayşe.com girmeye çalışırsnaız isim bulanamdı diyecek ve siteyi açmayacaktır. mesela explorer 6 desteklemiyor .

ve tarayıcıya direk DNS formulle olan adı yani aslında esas satın aldığınız adıda yazarsanız xn--aye-tza.com  site açılacaktır ama adre hoş olmayan bir isimde görünecektir.

Türkçe karakter içeren internet sitesi alınabilirmi ?

Evet bu bahsettiğim IDN yöntem teknolojisi bizim aç türk müteşebbis alan adı satıcılarını hemen harekete geçirmiştir. tr uzantılı ayşe.com boşta ise alabilirsiniz . ben baktım.  ayşe.com alınmış 🙂 Bizim com.tr dağıtıcımız olan ODTÜ nic.tr de com.tr destek veriyor tc kimlik numarası ile ilk başvuran alabiliyor.  reklama girmesin diye firma adı vermiyorum google paşaya sorabilirsiniz. https://www.google.com.tr/?q=t%C3%BCrk%C3%A7e%20alan%20ad%C4%B1

IDN destekleyen  .com. net.  ………… vs. gibi için tr karakter içeren ayşe.com müteşebbis.com  ve şampiyonfenerbahçe.com gibi isimler alınabilir.

burada tabiki uzantı dağıtıcısının IDN desteklemesi lazım yani .com destekliyor .net destekliyor ama .TV  destekliyormu bakmadım bakmak lazım desteklemiyorsa zaten alamazsınız invalid name der 🙂

desteklenen tr alan adları

.com .net

.com.tr .gen.tr. web.tr

.name.tr .tv.tr .net.tr. gov.tr

.bel.tr .pol.tr .edu.tr .org.tr

.de .k12.tr .bbs.tr .av.tr .info.tr .dr.tr

Bu da benden size, sonuçsal bir nasihat olsun ? (eşşek değiliz ya o kadar yazdık)

Bu tür teknolojiler pazarlamacıların mühendisleri kandırması ile ortaya çıkıyor gibi geliyor bana. muhtemelen bu IDN fikrinin temelinde satışların baskısı büyük. dünayda DNS domainler belli bir seivyeye geldi ve ksıır döngüde alan adları düşüyor biriler düşeni alıyor el değiştiriyor yani ilk yıllarına göre sayıda çok bir artış yok. alan adı pazarı ksıır döngüye ulaştı. internetin ilk gelişimdeki hızda büyüme yok. pazarı büyütmek için yapılan ilk hamleler …. uydurma uzantılar üreterek yeni ürünleri üretmek bunu yapıyorlar ama fazla büyüme yok temelide büyük firmalar prestij için diger uzantımda bskası kapmasın diye alıyor zaten uzantılarda çok saçma. ilk bu .info ve  .TV ile başladı.

.com .net .org popüler alan adları aslında comun çıkış noktası company sadece şirketler için ama dünya net .com ile danıdığından com uzantısının bir karizması var. yani  .net  network manasında işden dolayı tercih edilmiyor .com boşta değilse zorunlu .net alınarak satış yapıyor.  benim felsefem alan adı kısa olmalı kalıcı olmalı ve .com gibi karişzma olmalıdır. bu bir karizma ise.

.com boşta is  ben blogumda bilgi veriyom diye .info neden alayım ki dünya interneti  dot com ile tanımış. yani alan adı soy isimleri dediğimiz uzantılar amacının dışında lakasız kullanılıyor sadece  gov. gibi ülkelerin kamularına hitap edenler amacına yönelik kullanılıyor diyebiliriz. bunun sebedie gov uzantıları kamudan başkasının satın alamaması yani yazman poliitkalrı gereği diyebiliriz. yazman politikası nedir ? .com u dunayda icann dağıtır yani başka kimse .com  ile bir isim satamaz sadece bayisi olur temelde icann kaydeder geçerlikik süreleri ni kontrol eder   ve kuralları o belirler ilk gelen herkez ulke bağımsız alır der.

ama .com.tr  trükiyede üretilen telif hakkı ODTU nic.tr de olan bir yazmandır (register – alan adı dağıtıcısı) com.tr türk şirketleri içindir. kural nedir sicil gazetesi alıancak ismin firmai le işleşmesi veya paten marka tesçil belgesi ile kanıtlanması ama ilk kanıtlayan alır işte bu gibi kurallar her uzantı ana dağıtıcısında vardır. .info farklı olabilir.

tr uzantı politikaları https://www.nic.tr/forms/politikalar.pdf

Sonuç olarak tr ile başlayan bir alan adı alabiliriz. ama buna nekadar gerek var insanları .com alınmış olan isimleri tr içeriyorsa tr ni alım diye ilk başta mantıklı olarak cezbetmiyor değil. ama şunu kesin söyeleyebilirim.

ayşe.com un çalışması  ayse.com gibi düzgün olarak çalışmayacaktır. sebebi ise tüm herkesin IDN desteklememesi.

uluslar arası bir firma iseniz ve ihracat yapıyorsanz tr karkaterli bir iste kurmayın derim çinli abin bilgisayarının çözmeme ihtimalı çok yüksek. teknik sebeplerden dolayı.

güncel verisyonlarda olan tarayıcılarda tr uzantılı alan adları DNS olarak çözülür ve böyle bir issme websitesi yaparsanız site açılır buna %70 diyelim şimdilik %30 da güncel olmayan tarayıcı kullanları kastediyorum çünkü dünya türkiye gibi teknolojide bukadar güncel değil. yabancılarda sürekli bir problem olacaktır. işletim sistemlerin ingilizce olmasu rusta olması gibi sorunlar olacaktır. türkiye hedef kitle ise sadece site için alınabilir bence. zaten bir siteniz vardır ona ek isim olarak paranız çoksa bence gereksi harcama 🙂 alınabilir mesela fenerbahçe.com fenerbahce.com acması gibi düşünülebilir ne kadar gerek var ihtiyaç biraz sorgulanmalı.

şimdi gelelim en esas konuya problemin büyügüne. yukarıda hel alan adı mimarisi ve internet mimarisini siz egenişce anlattım ama alan adı sadece web sitesinden ibaret değil. işte alan adını barindirdiginiz sitenin yayınlandıgı internetteki depo alanı yani hositng firmsınında IDN donanım ve yazılımdal olarak desteklemesi çok önemli ve hositng firma seçim kriteri giriyor devreye.

özetlersek  :

IDN tr uzantılı alan adlarının çalışması için gereksinimşler

IDN destekli tarayıcı

hosting firması IDN çözümlemesi desteklemeli

hadi bunlar bizim seçimimiz bizim elimizde IDN destekliyi seçebiliriz.

peki emailler ne olacak çalışacak mı ?  abla@ayşe.com maili çalışırmı ? işte esas büyük problem ve sorunlar burda başlıyor.

maildeki IDN desteği  bizim kontrolümüz dışımıda  bize herkez mail atabilir mail atcak kişilerin IDN destekli programları kullanmasına nasıl zorlayabiliriz ki ? mail atan programdan da mail atmıyabilir bedava mail servis sağlayıcı maili olabilir  hotmail.com gmail. yahooo.com IDN destekliyormu

bedava mail sağlayıcıları IDN şu saat itirbari  ile desteklemiyor (kendim bizzat test ettim)   gmailden deneme@ayşe.com mail atalım bakalım atabiliyormusunuz  tabiki mailde ascii içerik format kontrolü var ve buna takılıyorsunuz. aslında biz ne satın almıştık IDN yani bu xn--aye-tza.com

deneme@xn--aye-tza.com  atarsanı mail gidecektir. iyide ne yapayım ben böyle maili dergibisiniz işte amerkian ascii si yine iş başında. gördüğünüz gibi maillerde problem büyük. tr uzantılı mailler iphone da çalışmıyor hesap tanımlanamıyor bile IDN destegi email yazılımlarda da olmalı , e mail servis sağlayıcılarında da olmalı.  gmail ve hotmail desteklemiyor gmailden tr uzantılı bir maili olana mail atılamıyor problem büyük hotmailden de atılamıyor problem burdada büyük iphone telefon mail uygulamasındanda.

outlook da atmayı başardım herkez outlook mu kullanıyor ???? problem giderek büyüyör.  tüm alt yapıyı değiştirmeden katmansal çakma çözümlerle üreitlen bence teknoloji bile demiyorum bu IDN e sadece yöntem tani bir teknik ama heryerde çalışmayan her cihazda çalışmayan bir teknik, daha çok zamana ihityacı var. bence en az bir 5 yılı daha var gibi …..

ölme eşşeğim olmeyemi geldik 🙂 eee eşşek değiliz dedik .

 Keşke : 

insanları doğru yönlendirsele bu sorunları bildikleri halde para kazanmak amaçlı kandırmasalar. bende bu derin yazıyı yazmazdım . tr karakter alan adı alımı için bilinçsiz tuzağa düşmeyin. anlattığım şartlar size uyyor bilincinde olun.

ama güzel olan şu bu iş desteklenir global hale IDN girer ve yazılımlardada sorun ortadan kalkar ise.

we birde tr isimli sitelerin yaygınlaşması olursa bizde bi internette gezerken amerikan sömürgeliğinden kurturluruz. www.türkçe.com  girmek ne kadarda vatan sever olurdu 🙂 benim fikrim tr her platformda yani IDN birgün olurda sorunsuz çalışırsa. dum ascii alan adları değiştirilmeli,  millet olarak desteklenmeli ama millet buna hazır mı ??

 KAYNAKÇA :

Daha resmi detaylı bilgi için sizlere com.tr dağıtıcımızın resmi yazısını aşağıda sunuyorum

https://www.nic.tr/index.php?USRACTN=STATICHTML&PAGE=idn_info_nt

Türkçe İnternet Adresi Hakkında Bilgi İstiyorum

“.tr” Alan Adı Yönetimi’nin önerisi ve DNS Çalışma Grubu’nun 19 Ekim 2006 tarihinde aldığı karar uyarınca, gerçek veya tüzel kişilere, Türkçe karakterler (ğ, ı, ü, ş, ö, ç) içeren alan adları tahsisi 04 Aralık 2006 tarihinde başlamıştır.

Türkçe karakterler (ğ, ı, ü, ş, ö, ç) içeren alan adı başvurularında https://www.nic.tr adresinde varolan prosedür izlenmektedir. Diğer bir deyişle, Türkçe karakter içeren alan adları, “com.tr”, “org.tr” vb. belgeli tahsis edilen uzantılar için hak sahipliğini gösteren resmi belgelere istinaden; “web.tr”, “gen.tr” gibi belgesiz tahsis edilen alan adlarında ise “ilk gelen alır” yaklaşımı ile hareket edilerek, başvuru yapan kişi ya da kuruluşa tahsis edilmektedir.
Uygulamaya ait önemli bilgi

WEB tarayıcıları (Firefox, Internet Explorer, Opera vb.) uluslararası alan adlarını (IDN – Internationalized Domain Names)yaygın olarak desteklemekte, ancak, e-posta teknolojileri henüz yeterince ve yaygın destek sağlamamaktadır.

Kullanım alanları ve teknik bilgilere ilişkin ayrıntılı bilgi almak için lütfen tıklayınız.

https://www.nic.tr/index.php?USRACTN=STATICHTML&PAGE=idn_info

http://en.wikipedia.org/wiki/Internationalized_domain_namehttp://php.net/manual/tr/function.idn-to-ascii.php

http://www.verisigninc.com/en_US/products-and-services/domain-name-services/value-added-products/idn-domain-names/scripts-languages/index.xhtml

http://stackoverflow.com/questions/183485/can-anyone-recommend-a-good-free-javascript-for-punycode-to-unicode-conversion

http://idn.icann.org/E-mail_test

http://tools.ietf.org/html/rfc4952

http://www.idnconvert.com/

web ascii türkçe karkaterler

ç ç
ı ı
ğ ğ
ö ö
ş ş
ü ü
Ç Ç
İ İ
Ğ Ð
Ö Ö
Ş Ş
Ü Ü